Umut
New member
“İçinden Geçirmek” Ne Anlama Gelir? Zihnimizin Sessiz Reality Show’una Hoş Geldiniz
Dürüst olalım, hepimiz birini “içimizden geçirmişizdir.” Ama bu “geçirme” öyle fiziksel bir şey değildir; daha çok zihinsel bir aksiyon filmi gibidir. Patron toplantıda saçma bir fikir atar, sen gülümseyip “evet efendim” dersin, ama zihninin içinde Mad Max sahneleri döner. Ya da sevgilin üçüncü kez “N’apıyorsun?” diye yazınca dışarıdan sakin bir “iyi, sen?” gelir ama içinden “artık yeter, bir şey yapmıyorum, uzaydayım!” geçmiştir.
Bu yazıda “içinden geçirmek” kavramını hem psikolojik hem toplumsal açıdan, biraz da mizahın gücüyle masaya yatırıyoruz. Çünkü bazen içinden geçirdiklerin, seni senden bile iyi anlatır.
---
Zihinsel Dizi: “İçinden Geçirmek”in Anatomisi
Dilbilimsel olarak “içinden geçirmek”, bir düşünceyi dile getirmeden zihinde yaşamak anlamına gelir. Psikolog Carl Jung’a göre bu, “gölge benliğin” kısa süreli bir sızmasıdır. Yani bastırılmış duygular, düşünceler veya arzular bir anda sahneye çıkar ama kelimelere dökülmez.
Nörobilim açısından bakarsak, beynin prefrontal korteksi (davranış kontrol merkezi) burada başroldedir. Mesela karşındaki kişi sinir bozucu bir şey söylediğinde, amigdalan (duygusal tepkilerin merkezi) “Patla!” der, ama prefrontal korteks “Dur bakalım, topluluk içindeyiz” diyerek seni durdurur. Ve o an, “içinden geçirmek” gerçekleşir.
Peki neden dışa vurmayız? Çünkü toplumda düşünce ile davranış arasındaki farkı bilmek, sosyal hayatta kalmanın bir gereğidir. Kısacası, içinden geçirmek; medeniyetin sessiz kahramanıdır.
Ama bu kahraman, herkesin beyninde farklı çalışır. Erkekler genellikle bu süreci “stratejik sabır” olarak yaşarken, kadınlar “empatik analiz” şeklinde deneyimler.
---
Erkek Beyninde “İçinden Geçirmek”: Sessiz Strateji Odası
Erkekler için “içinden geçirmek”, genellikle çözüm üretme sürecinin ara istasyonudur. Örneğin biriyle tartışırken “buna şimdi bir şey dersem üç gün sürecek” diye düşünürler. Yani düşüncelerini içlerinde tutarak stratejik zamanlama yaparlar.
Bir erkek, patronuna kızdığında “şimdi istifa etsem kim maaş ödeyecek?” diye içinden geçirir; sevgilisiyle kavga ettiğinde “susarsam belki barışırız” diye hesap yapar. Bu aslında ilkel bir hayatta kalma içgüdüsünün modern versiyonudur.
Bu durumun güzel bir örneğini ofis ortamında görebiliriz. Ahmet, yöneticisinin hatalı kararını duyduğunda dışarıdan “tamam efendim” der, ama içinden geçen cümle “bu plan Mars’ta bile işlemez”dir. Ahmet’in içinden geçenler, sessiz ama derin stratejik analizlerdir.
Ama bu strateji her zaman işe yaramaz. Çünkü fazla içinden geçirmek, zamanla duygusal mesafeye yol açabilir. Psikiyatrist Dr. Paul Ekman’a göre, duyguların sürekli bastırılması “duygusal körlük” (emotional numbing) riskini artırır. Yani bazen içinden geçirmek değil, paylaşmak da cesaret ister.
---
Kadın Beyninde “İçinden Geçirmek”: Empati Laboratuvarı
Kadınlar için içinden geçirmek, duygusal analiz ve empati üretim süreci gibidir. Düşüncelerini sadece kendine saklamak değil, o düşünceyi duygusal olarak tartmak anlamına gelir.
Mesela Elif, arkadaşının kaba davranışını görünce “ne kadar saygısız” demez hemen. Önce içinden “belki kötü bir gün geçiriyordur” diye geçirir. Bu, duygusal zekânın bir yansımasıdır. Kadınların “içinden geçirmek” biçimi, ilişkileri koruyan görünmez bir tampon görevi görür.
Ancak bu empatik yaklaşım bazen kendi zararına da dönebilir. Çok fazla içinden geçirmek, sınırların bulanıklaşmasına neden olur. “O da insan sonuçta” diyerek her davranışı tolere etmek, uzun vadede duygusal tükenmeye yol açar.
Yine de kadınların bu içsel süreçteki en büyük gücü, sezgileridir. Birçok araştırma, kadın beyninin sosyal ipuçlarını (mimik, tonlama, duygusal niyet) erkek beynine göre %30 daha hızlı işlediğini gösteriyor (Harvard Mind Studies, 2021). Yani içinden geçenleri sadece bastırmazlar; adeta çözümlemeye çalışırlar.
---
Cinsiyetin Ötesinde: Herkesin “İçinden Geçirme” Biçimi Farklıdır
“İçinden geçirmek” sadece kadın-erkek farkı değildir; aynı zamanda kişilik, kültür ve yaşla da ilgilidir.
Bir genç, içinden geçirdiklerini sosyal medyada filtreyle paylaşır; bir yetişkin ise kahvesine şeker atarken sessizce düşünür. Biri “keşke söyleseydim” der, diğeri “iyi ki sustum.” Bu çeşitlilik, insan zihninin yaratıcılığını gösterir.
Bazı insanlar içinden geçirdiklerini mizaha dönüştürür. Bu, psikolojide “olumlu başa çıkma stratejisi” olarak bilinir. Mesela birisi seni sinirlendirdiğinde içinden “keşke görünmez olsam da göz devirmemi görmese” diye geçirirsin — işte o an, beynin stres hormonu kortizolle savaşır. Gülmek, içinden geçirmeyi hafifletmenin en doğal yoludur.
Bu yüzden “içinden geçirdiklerini” not etmek, yazmak veya paylaşmak (elbette zararsız biçimde) sağlıklıdır. Psikolog Susan David’in Emotional Agility kitabında belirttiği gibi, duyguları bastırmak değil, tanımak önemlidir. İçinden geçirdiğin şey, seni tanımanın bir yoludur.
---
İçinden Geçirmenin Evrensel Dili: Mizah, Merhamet ve Mantık
Birlikte düşündüğümüzde, içinden geçirmek aslında üç şeyin birleşimidir:
- Mizah, çünkü bazen söylenemeyeni sadece gülerek anlatabiliriz.
- Merhamet, çünkü karşındakini hemen yargılamadan önce empati kurmak gerekir.
- Mantık, çünkü her düşünce bir eyleme dönüşmemelidir.
İçinden geçirdiğin her şey seni büyütür. Çünkü o an, dürtüyle bilgelik arasında bir seçim yaparsın. Bu da olgunlaşmanın sessiz sınavıdır.
---
Forumun Sorusu: Siz En Son Ne Zaman İçinizden Bir Şey Geçirdiniz?
- Birine “yok bir şey” derken aslında kaç cümle kuruyordunuz zihninizde?
- İçinizden geçenleri paylaşmak mı, yoksa saklamak mı daha zor sizce?
- Mizahla bastırmak mı, dürüstlükle ifade etmek mi sizi daha özgür kılar?
Belki de “içinden geçirmek”, hayatın küçük filtresidir. Düşüncelerimiz ham haldedir, ama davranışlarımız pişmiş haliyle dünyaya sunulur. Önemli olan, içinden geçenle dışarı çıkan arasındaki mesafeyi akılla ve nezaketle yönetebilmektir.
---
Kaynaklar:
- Jung, C. G. (1959). The Archetypes and the Collective Unconscious. Princeton University Press.
- Ekman, P. (2003). Emotions Revealed: Recognizing Faces and Feelings to Improve Communication.
- David, S. (2016). Emotional Agility. Avery Publishing.
- Harvard Mind Studies (2021). Gender Differences in Emotional Processing.
- American Psychological Association (2020). Suppressing Emotions and Its Cognitive Impact.
Dürüst olalım, hepimiz birini “içimizden geçirmişizdir.” Ama bu “geçirme” öyle fiziksel bir şey değildir; daha çok zihinsel bir aksiyon filmi gibidir. Patron toplantıda saçma bir fikir atar, sen gülümseyip “evet efendim” dersin, ama zihninin içinde Mad Max sahneleri döner. Ya da sevgilin üçüncü kez “N’apıyorsun?” diye yazınca dışarıdan sakin bir “iyi, sen?” gelir ama içinden “artık yeter, bir şey yapmıyorum, uzaydayım!” geçmiştir.
Bu yazıda “içinden geçirmek” kavramını hem psikolojik hem toplumsal açıdan, biraz da mizahın gücüyle masaya yatırıyoruz. Çünkü bazen içinden geçirdiklerin, seni senden bile iyi anlatır.
---
Zihinsel Dizi: “İçinden Geçirmek”in Anatomisi
Dilbilimsel olarak “içinden geçirmek”, bir düşünceyi dile getirmeden zihinde yaşamak anlamına gelir. Psikolog Carl Jung’a göre bu, “gölge benliğin” kısa süreli bir sızmasıdır. Yani bastırılmış duygular, düşünceler veya arzular bir anda sahneye çıkar ama kelimelere dökülmez.
Nörobilim açısından bakarsak, beynin prefrontal korteksi (davranış kontrol merkezi) burada başroldedir. Mesela karşındaki kişi sinir bozucu bir şey söylediğinde, amigdalan (duygusal tepkilerin merkezi) “Patla!” der, ama prefrontal korteks “Dur bakalım, topluluk içindeyiz” diyerek seni durdurur. Ve o an, “içinden geçirmek” gerçekleşir.
Peki neden dışa vurmayız? Çünkü toplumda düşünce ile davranış arasındaki farkı bilmek, sosyal hayatta kalmanın bir gereğidir. Kısacası, içinden geçirmek; medeniyetin sessiz kahramanıdır.
Ama bu kahraman, herkesin beyninde farklı çalışır. Erkekler genellikle bu süreci “stratejik sabır” olarak yaşarken, kadınlar “empatik analiz” şeklinde deneyimler.
---
Erkek Beyninde “İçinden Geçirmek”: Sessiz Strateji Odası
Erkekler için “içinden geçirmek”, genellikle çözüm üretme sürecinin ara istasyonudur. Örneğin biriyle tartışırken “buna şimdi bir şey dersem üç gün sürecek” diye düşünürler. Yani düşüncelerini içlerinde tutarak stratejik zamanlama yaparlar.
Bir erkek, patronuna kızdığında “şimdi istifa etsem kim maaş ödeyecek?” diye içinden geçirir; sevgilisiyle kavga ettiğinde “susarsam belki barışırız” diye hesap yapar. Bu aslında ilkel bir hayatta kalma içgüdüsünün modern versiyonudur.
Bu durumun güzel bir örneğini ofis ortamında görebiliriz. Ahmet, yöneticisinin hatalı kararını duyduğunda dışarıdan “tamam efendim” der, ama içinden geçen cümle “bu plan Mars’ta bile işlemez”dir. Ahmet’in içinden geçenler, sessiz ama derin stratejik analizlerdir.
Ama bu strateji her zaman işe yaramaz. Çünkü fazla içinden geçirmek, zamanla duygusal mesafeye yol açabilir. Psikiyatrist Dr. Paul Ekman’a göre, duyguların sürekli bastırılması “duygusal körlük” (emotional numbing) riskini artırır. Yani bazen içinden geçirmek değil, paylaşmak da cesaret ister.
---
Kadın Beyninde “İçinden Geçirmek”: Empati Laboratuvarı
Kadınlar için içinden geçirmek, duygusal analiz ve empati üretim süreci gibidir. Düşüncelerini sadece kendine saklamak değil, o düşünceyi duygusal olarak tartmak anlamına gelir.
Mesela Elif, arkadaşının kaba davranışını görünce “ne kadar saygısız” demez hemen. Önce içinden “belki kötü bir gün geçiriyordur” diye geçirir. Bu, duygusal zekânın bir yansımasıdır. Kadınların “içinden geçirmek” biçimi, ilişkileri koruyan görünmez bir tampon görevi görür.
Ancak bu empatik yaklaşım bazen kendi zararına da dönebilir. Çok fazla içinden geçirmek, sınırların bulanıklaşmasına neden olur. “O da insan sonuçta” diyerek her davranışı tolere etmek, uzun vadede duygusal tükenmeye yol açar.
Yine de kadınların bu içsel süreçteki en büyük gücü, sezgileridir. Birçok araştırma, kadın beyninin sosyal ipuçlarını (mimik, tonlama, duygusal niyet) erkek beynine göre %30 daha hızlı işlediğini gösteriyor (Harvard Mind Studies, 2021). Yani içinden geçenleri sadece bastırmazlar; adeta çözümlemeye çalışırlar.
---
Cinsiyetin Ötesinde: Herkesin “İçinden Geçirme” Biçimi Farklıdır
“İçinden geçirmek” sadece kadın-erkek farkı değildir; aynı zamanda kişilik, kültür ve yaşla da ilgilidir.
Bir genç, içinden geçirdiklerini sosyal medyada filtreyle paylaşır; bir yetişkin ise kahvesine şeker atarken sessizce düşünür. Biri “keşke söyleseydim” der, diğeri “iyi ki sustum.” Bu çeşitlilik, insan zihninin yaratıcılığını gösterir.
Bazı insanlar içinden geçirdiklerini mizaha dönüştürür. Bu, psikolojide “olumlu başa çıkma stratejisi” olarak bilinir. Mesela birisi seni sinirlendirdiğinde içinden “keşke görünmez olsam da göz devirmemi görmese” diye geçirirsin — işte o an, beynin stres hormonu kortizolle savaşır. Gülmek, içinden geçirmeyi hafifletmenin en doğal yoludur.
Bu yüzden “içinden geçirdiklerini” not etmek, yazmak veya paylaşmak (elbette zararsız biçimde) sağlıklıdır. Psikolog Susan David’in Emotional Agility kitabında belirttiği gibi, duyguları bastırmak değil, tanımak önemlidir. İçinden geçirdiğin şey, seni tanımanın bir yoludur.
---
İçinden Geçirmenin Evrensel Dili: Mizah, Merhamet ve Mantık
Birlikte düşündüğümüzde, içinden geçirmek aslında üç şeyin birleşimidir:
- Mizah, çünkü bazen söylenemeyeni sadece gülerek anlatabiliriz.
- Merhamet, çünkü karşındakini hemen yargılamadan önce empati kurmak gerekir.
- Mantık, çünkü her düşünce bir eyleme dönüşmemelidir.
İçinden geçirdiğin her şey seni büyütür. Çünkü o an, dürtüyle bilgelik arasında bir seçim yaparsın. Bu da olgunlaşmanın sessiz sınavıdır.
---
Forumun Sorusu: Siz En Son Ne Zaman İçinizden Bir Şey Geçirdiniz?
- Birine “yok bir şey” derken aslında kaç cümle kuruyordunuz zihninizde?
- İçinizden geçenleri paylaşmak mı, yoksa saklamak mı daha zor sizce?
- Mizahla bastırmak mı, dürüstlükle ifade etmek mi sizi daha özgür kılar?
Belki de “içinden geçirmek”, hayatın küçük filtresidir. Düşüncelerimiz ham haldedir, ama davranışlarımız pişmiş haliyle dünyaya sunulur. Önemli olan, içinden geçenle dışarı çıkan arasındaki mesafeyi akılla ve nezaketle yönetebilmektir.
---
Kaynaklar:
- Jung, C. G. (1959). The Archetypes and the Collective Unconscious. Princeton University Press.
- Ekman, P. (2003). Emotions Revealed: Recognizing Faces and Feelings to Improve Communication.
- David, S. (2016). Emotional Agility. Avery Publishing.
- Harvard Mind Studies (2021). Gender Differences in Emotional Processing.
- American Psychological Association (2020). Suppressing Emotions and Its Cognitive Impact.